مدیریت موجودیها

نویسنده پارس دانش

انواع موجودیها اصولا موجودیهای شرکتها از چهار نوع عمده تشکیل می شود: 1-مواد خام            2-کالای در جریان ساخت          3-کالای ساخته شده         4-قطعات یدکی مواد خامی که وارد فرآیند تولید شده اند ولی هنوز به صورت کالای ساخته شده در نیامده اند کالای در جریان ساخت نامیده می شوند.قطعات یدکی شامل کلیه قطعات لازم برای تعمیر و نگهداری ماشین آلات است ،بررسی ها نشان می دهد که بیست درصد اقلام موجودی،هفتاد الی هشتاد درصد ارزش کل موجودی را تشکیل می دهند بنابراین بیشترین توجه مدیؤیت باید به این دسته معطوف باشد و سایر طبقات موجودی از اهمیت کمتری برخوردارند. انواع هزینه در مدیریت موجودی الف_هزینه های سفارش:به کل هزینه های ایجاد شده از زمان درخواست کالا تا زمان دریافت آن هزینه سفارش گفته می شود.برای نمونه هزینه حمل و نقل ،عوارض گمرکی،هزینه فرمهای مربوط به درخواست کالا و....از جمله هزینه های سفارش است این هزینه ها می تئانند ثابت یا متغیر باشند در کنترل موجودی فقط هزینه های متغییر مد نظر است.هر چه میژان سفارش بیشتر باشد هزینه سفارش نیز بیشتر است. ب_هزینه های نگهداری:به هزینه های نگهداری کالا در انبار گفته می شود.برای نمونه جابجایی کالا،استهلاک،دمده شدن و بیمه کالا در انبار.اما یکی از مهمترین هزینه ها هزینه فرصت از دست رفته مربوط به انباشته  شدن سرمایه بصورت کالا در انبار است.با افزایش میزان موجودی هزینه های نگهداری نیز افزایش می یابد. ج_هزینه کمبود:به هزینه های حاصل از در اختیار نداشتن کالا و مواد در زمان نیاز به آنها گفته می شود مثل از دست دادن سود فروش به خاطر نبودن کالا.محاسبه این هزینه به نسبت سایر هزینه پیچیده تر است میزان موجودی کالا در یک شرکت تولیدی باید موجودیها به میزانی باشند که بتوان کالایی را با حداقل هزینه ساخت و به بازار عرضه کرد.کمبود یکی از اقلام موجودی باعث مخدوش شدن فرآیند تولید خواهد شده و باید وقت و هزینه ای اضافی صرف گرددتا جریان تولید به مسیر عادی خود بازگردد که این افزایش هزینه در بهای تمام شده کالای ساخته شده متجلی خواهد شد.برای کاستن از احتمال قطع فرآیند تولید مناسب است میزان مواد خام و قطعات یدکی در سطحی بیش از نرخ مصرف مورد انتظار باشند. اگر موجودی کالا بیش از زمان مورد انتظار در انبار بماند باعث افزایش هزینه های نگهداری و کاهش گردش داراییها خواهد شد،شاید شرکت مجبور شود برای تهیه وجه نقد مورد نیاز خود مقداری از این کالاها را به بهای تمام شده یا کمتر از بفروشد که این باعث کاهش سود شرکت می گردد. الگوی مقدار مطلوب سفارش با توجه به مطالب پیش گفته در سیاستگذاری موجودی کالا باید مشخص شود که: 1-برای حداقل کردن هزینه های مربوط به دادن سفارش در هر نوبت چه مقدار باید سفارش داد                                                                         2-سالی چند نوبت باید سفارش داد                                                                                                                                                     3-کل هزینه های سیستم موجودی در طی یکدوره زمانی مشخص چقدر است برای تعیین حد مطلوب سفارش ابتدا باید هزینه کل را که شامل هزینه های سفارش و نگهداری کالاست محاسبه نمود برای این منظور از رابطه زیر استفاده می کنیم:                                                                  رابطه1                 C=(R/Q)S+(Q/2)I که در آن: R=تعداد محصول مورد تقاضا         S=هزینه دادن یک سفارش        I=هزینه نگهداری یکواحد کالا       Q=مقدار یک سفارش در رابطه بالا R/Q تعدا دفعات سفارش در سال است که حاصلضرب آن در S کل هزینه سفارس را بدست می دهد،Q/2 عبارتست از متوسط مقدار موجودی که در سال نگهداری می شود و به موارد زیر بستگی دارد: 1-تعداد کالایی که در هرنوبت به شرکت می رسد و محل خالی کالای فروش رفته را پر می کند              2-میزان ثابت فروش روزانه حاصلضرب Q/2در I کل هزینه نگهداری موجودیها را بدست می دهد. برای یافتن حداقل هزینه کل باید از رابطه 1 مشتق گرفت و آنرا مساوی صفر قرار داد که در نتیجه حل این معادله زیر بدست می آید: Q*=√(2RS/I)              رابطه 2  رابطه 2 همان الگوی مقدار مطلوب سفارش یا EOQ است.در اینمدل ریسکهای مربوط به نگهداری کمتر از حد وبیش از حد موجودی کالا در نظر گرفته نشده است،فرض بر آنست که مقدار تقاضا قطعی و ثابت است و مقدار *Q هم هیچ محدودیتی ندارداگر ریسک مربوط به کمبود موجودی کالا وجود داشته باشد،شرکت کماکان می تواند از رابطه 2 استفاده کند و یک ذخیره احتیاطی نیز تعیین کند.در نظر گرفتن یک ذخیره احتیاطی باعث افزایش متوسط مقدار موجودی و در نتیجه افزایش کل هزینه سیستم موجودی کالا خواهد شد.