گزارش مختصر د افغانستان بانک.. طی سالهای 1384 و 1385

گزارش مختصر د افغانستان بانک
طی سالهای 1384 و 1385

نور الله دلاوری
سرپرست ریاست د افغانستان بانک

مسئولیتها و وظایف د افغانستان:
مسئولیتها و وظایف د افغانستان بانک به حیث بانک مرکزی افغانستان به سه قسمت ذیل تقسیم می گردد:
1. مسئول حفظ استقرار سطح قیم
2. فراهم نمودن خدمات بانکی در کشور
3. رفع احتیاجات خدمات بانکی داخلی و خارجی دولت

1. حفظ استقرار سطح قیم:
حفظ استقرار سطح قیم که از جمله اهداف اولی و اساسی د افغانستان بانک می باشد با استفاده از وسایل و سیاستهای پولی انجام می یابد که در طی دو سال گذشته ما توانسته ایم در حفظ و استقرار قیم به یک سلسله دستاوردهای قابل ملاحظه یی نایل گردیم که ذیلاً ارایه می گردد:

د افغانستان بانک یک مؤفقیت عظیمی را در مهار نمودن فشار تورمی در اقتصاد کشور بدست آورده است. با استفاده از پرنسیبهای معقول اقتصادی و تصامیم محتاطانه در چند سال اخیر توانسته ایم سطح تورم قیم یا انفلاسیون را از دو رقم و یا 12 فیصد به یک رقم شش فیصد تقلیل دهیم.

ارقام احصائیوی که در تحلیل و راپوردهی اوضاع اقتصادی کشور از طرف سیاست پولی د افغانستان بانک استفاده می شود توسط ریاست محترم احصائیۀ مرکزی افغانستان جمع آوری شده و بعد از بررسی نماینده صندوق وجهی بین المللی IMF مورد استفاده قرار می گیرد.

قبلاً شاخص قیم صرف در کابل جمع آوری می گردید، اما حالا قیمتها و دیگر احصائیه های اقتصادی از شش زون ولایتی نیز توسط نماینده گیهای ریاست احصائیه مرکزی جمع آوری می گردد. اما هنوز هم شاخص قیم شهر کابل منحیث یک مقیاس مهم عنعنوی استفاده می گردد.

تفاوت بین CPI یا شاخص قیم مصرف در سطح مملکت و شهر کابل در چند سال گذشته چنین گزارش داده می شود:

سال	تورم در سطح ملی (در صد)	تورم در سطح کابل (در صد)
1383	10.3	14.9
1384	9.6	9.5
1385(11 ماه اول)	3	2.3

تورم در مواد غیر غذایی خصوصاً در مصرف کرایه ها در سال 1383 به شکل شگفت انگیزی به 75.3 در صد افزایش یافته بود اما در سال 1384 به شکل متوسط کرایه ها به 24.8 در صد و در سال 1385 به  24.9 در صد کاهش یافته است.

اما از طرف دیگر قیمت مواد پطرولی و گاز به اساس گرایشهای جهانی افزایش یافته است. بدین ترتیب تاثیر مجموعی تورم  بالای مواد غیر غذایی باعث پایین آمدن تورم از 20 درصد درسال 1383 به 14.4 درصد درسال 1384 بوده است. سطح تورم عمومی طی 11 ماه اول سال 1385 به شکل دراماتیک تا اندازه 3.7 درصد کاهش یافته است.

GDP یا محصولات نا خالص داخلی:
میزان رشد  محصولات ناخالص داخلی حقیقی (Real GDP ) در افغانستان طی چند سال گذشته قرار ذیل می باشد:
سال                        میزان رشد
1381                     28.6 درصد
1382                     15.7 درصد
1383                     8  درصد
1384                     14 درصد
1385                     8 در صد

بعد از یک میزان رشد اقتصادی فوق العاده در سالهای 1381 و 1382 به نسبت خشک سالی در سال سال1383 میزان رشد به 8 درصد تقلیل یافت اما در سال 1384 رشد اقتصادی به اثر آب و هوای مناسب به 14 درصد  بالا رفت.

تولیدات ناخالص داخلی درسال 1385 به 12 در صد پیش بینی شده بود اما بازهم به نسبت کم آبی و پایین آمدن سطح محصولات زراعتی این رقم به 8 درصد کاهش یافت.  

معیار زنده گی به اساس عاید سرانه:
در دوسال اخیر عاید فی نفر در کشور از معادل 300 دالر در سال 1384 به معادل مبلغ 354 دالر در سال 1385 بالا رفت.

نرخ تبادله و ذخایر اسعار خارجی:
مؤفقیت د افغانستان بانک در ثابت نگهداشتن ارزش پول افغانی در مقابل اسعار خارجی در طی دو سال گذشته مورد ستایش مقامات داخلی و مؤسسات بین المللی قرار گرفته است. ما توانسته ایم ارزش افغانی را به اساس تعقیب پرنسیب بازار آزاد و سنجش دوران پول افغانی در بازار مستحکم و با ثبات نگهداریم. بر علاوه تدقیق و مطالعۀ روزانۀ ارزش پولی و نگهداشت حجم پول افغانی در بازار، د افغانستان بانک از یک رابطۀ حسنه و معتبر با بانکهای تجارتی و صرافان مجوز بازار برخوردار شده است. اعتماد مردم به بانک مرکزی و روابط باالعکس بانک مرکزی با مردم و بانکهای تجارتی یک رکن اساسی ثبات سیستم پولی در یک جامعه شناخته شده است.

ثبات ارزش افغانی در مقابل اسعار خارجی از نظر اینکه ما یک کشور وارداتی بوده و هنوز هم قسمت اعظم مواد اساسی و احتیاجات مردم مانند مواد پطرولی، تعمیرات و امثال آن از خارج وارد می شود، اهمیت به سزایی دارد.

د افغانستان بانک معیار پول افغانی را در بازار با استفادۀ دو وسیلۀ بانکی مراقبت می نماید. جهت جمع آوری پول نقد افغانی از بازار هفتۀ دو مراتبه اسعار دالر تحت شرایط شفاف لیلام به بانکها و صرافان مجوز د افغانستان بانک به فروش می رسد. مجموع فروش دالر در سال 1384 مبلغ 529.2 ملیون و در سال 1385 بالغ بر 553.5 ملیون دالر امریکایی بود.

همچنان پول اضافی نزد بانکها از طرف فروش اسناد بهادار که روزانه لیلام می شود جمع آوری می گردد که در سال 1384 فروش اسناد بهادار مبلغ 6.8 ملیارد افغانی و در سال 1385 بالغ بر 6.12 ملیارد افغانی بود.

علاوه بر حفظ ارزش افغانی در مقابل اسعار خارجی در طول دو سال گذشته، ذخایر اسعار خارجی ما نیز به مبلغ 957 ملیون دالر بالا رفته است. مجموع ذخایر اسعاری د افغانستان بانک بالغ بر 2.14 ملیارد دالر می گردد که از یکطرف مقدار آن در برابر پول افغانی که در جریان می باشد در تاریخ کشور نظیر نداشته و از سوی دیگر اهمیت قابل ملاحظه یی در تحکیم ارزش افغانی حساب می شود.

ارزش پول افغانی در مقابل دالر امریکایی بین 49.56 و 50.43 طی دو سال اخیر نگهداشته شده است.

2. فراهم نمودن خدمات بانکی در کشور:
به اساس قانون بانکداری جدید کشور که از سه سال به این طرف در اجرا می باشد، تا حال برای 15 بانک تجارتی دولتی، خصوصی و نماینده گیهای بانکهای خارجی از جانب د افغانستان بانک جواز فعالیت صادر شده است که منجمله 4 بانک جواز های شانرا در دو سال اخیر به دست آورده اند.

همچنان 167 جواز صرافی، 13 جواز مؤسسات خدمات پولی و 10 جواز برای فعالیت غرفه های ATM که مشتریان بانک می توانند پول شانرا از طریق ماشین های اتوماتیک کمپیوتری به دست آورند از طرف د افغانستان بانک صادر شده است و به تعداد 40 درخواست جواز خدمات پولی تحت اجرا می باشد.

سطح قرضه های بانکهای تجارتی خصوصاً بانکهای غیر دولتی در دو سال گذشته فوق العاده بالا رفته و فیصدی ازدیاد قروض در سال 1384 مجموعاً 179 فیصد و در سال 1385 مجموعاً به 112 در صد ازدیاد یافته است که به عبارۀ دیگر مبلغ قروض از مبلغ  18 میلیون دالر به 344 میلیون دالر امریکایی ارتقا نموده است.

اکثر قرضه ها جهت واردات اموال تعمیراتی، الکترونیکی، ترانسپورت، مخابرات و مواد پطرولی بوده و در دو عرصۀ مهم زراعتی و اعمار منازل شخصی کمتر فعالیت قرضه دیده می شود. که توجه جدی ما در ارتقای این دو نوع قروض در سال 1386 خواهد بود.

همچنان در ارتقای مقدار امانات مردم نزد بانکها تحولات خوبی به نظر می رسد. رشد امانات در سال 1384 به 116 در صد و در سال 1385 به اندازۀ 67 در صد بالا رفته است. مجموع امانات مردم نزد بانکها معادل به مبلغ 660 میلیون دالر امریکایی می باشد.

3. رفع احتیاجات خدمات بانکی داخلی و خارجی دولت:
د افغانستان بانک جهت اجرای خدمات بانکی به دولت طی دو سال اخیر تسهیلات مهم را بار آورده است. در طی دو سال گذشته، نماینده گی های د افغانستان بانک در 32 ولایت کشور از طریق وسایل مخابراتی عصری وصل شده است که امروز انتقالات عواید دولت که از طریق مستوفیتها و گمرکات جمع آوری می شود به اسرع وقت و با حفظ شفافیت به حساب وزارت محترم مالیه کریدت می گردد. همچنان کلیه تادیات وزارت مالیه از طریق شعبات مرکز و ولایات با استفاده از وسایط جدید انتقال می یابد.

ISP یا برنامۀ توزیع معاشات به صورت مستقیم:
از سال 1383 به این طرف معاشات مامورین و کارمندان بعضی از وزارت خانه ها و ادارت دولت در کابل تحت شرایط پرداخت مستقیم صورت گرفته است و همچنان از شروع سال 1385 معاشات پولیس ملی نیز از طریق 83 نماینده گی د افغانستان بانک به فامیل های شان رسیده است.

در سال 1384برای 238365 تن مامور دولت که شامل 10 ارگان می گردد از طرف تیمهای سیار د افغانستان بانک و شهری حانکه های آن که حاوی مبلغ 770 ملیون افغانی می شود تادیه شده است. و در سال 1385 برای 299322 تن مامور دولت که شامل 24 ارگان می گردد به ارزش مجموعی 1.4 ملیارد افغانی تادیه شده است.

سیستم تادیات داخلی یا AFTS و سیستم تادیات بین البانکی یا ACSS :
در سالهای 1383 و  1384 دو سیستم تادیات یکی به نام  AFTS به منظور اجرای انتقالات داخلی در کشور و دیگر سیستم ACSS غرض اجرای انتقالات بین البانکی فعال شده است. در تحت سیستم تادیات داخلی یا AFTS در سال 1384 به تعداد 5143  معامله به ارزش چهل ملیارد افغانی و به تعداد 1218 معامله به ارزش 235 ملیون دالر اجرا شده است و در سال 1385 این نوع تادیات به تعداد 9424 معامله و به ارزش 68 ملیارد افغانی و مجموع معاملات دالری به تعداد 909  معامله و به ارزش  230 ملیون دالر می رسد.

در تحت سیستم ACSS یا تادیات بین البانکی طی سال 1384 به تعداد 974 معامله افغانی به ارزش 3.4 ملیارد افغانی  و بـه تعداد 2982 معامله  دالری به ارزش 210 ملیون دالر اجرا شده است. این تادیات در سال 1385 به تعداد 3920 معامله افغانی به ارزش 15.4 ملیارد افغانی  و به تعداد 10800 معامله  دالری به ارزش 635 دالر بالغ شده است.

انتقالات پول نقد:
با توجه به یکی از وظایف د افغانستان بانک به عنوان بانک برای دولت و سایر بانکها، د افغانستان بانک مکلف است تا تمام نماینده گیهای خویش را در مرکز و ولایات سیال نگهدارد. در طی سال 1384 جمعاً مبلغ 21 ملیارد افغانی طی 420 مرتبه و در سال 1385 جمعاً مبلغ 34 ملیارد افغانی طی 570 مرتبه انتقالات نقدی صورت گرفته است.

در دیگر عرصه های اداری و اختصاصی:
در سال 1385 تطبیق دو قانون مبارزه علیه تطهیر پول و تمویل تروریزم از طرف د افغانستان بانک روی دست گرفته شده و ادارۀ مخصوص به نام اطلاعات مالی ایجاد که تحت رهبری این اداره معلومات روزمره از بانکها و مؤسسات خدمات پولی جمع آوری و تحلیل می گردد تا از انتقال پول های غیر مشروع و غیر قانونی جلوگیری به عمل آید.

معرفی مسکوکات جدید:
در سال 1384 برای ایجاد تسهیلات در داد و ستد پولی د افغانستان بانک مسکوکات جدید نوع یک، دو و پنج افغانیگی را معرفی و جمعاً مبلغ 219,780,000 افغانی مسکوک فلزی در سرتاسر کشور معرفی شده است. در سال 1385 جمعآ مبلغ  206,610,000 افغانی مسکوک فلزی در مقابل تبادلۀ بانکنوتهای عین انواعیه توزیع شده است.

قرار است تبادلۀ بانکنوتهای یک، دو و پنج افغانی که غالباً مندرس شده تا اخیر برج ثور سال جاری تکمیل وبعداً بانکنوتهای متذکره از جریان خارج گردد.

پروژۀ ترویج پول افغانی:
به ارتباط تطبیق کامل مصوبه شماره 13 مورخ 17/12/1383 مجلس محترم عالی وزرا در رابطه به ترویج افغانی به عنوان پول رایج کشور، متخلفین در مرکز و ولایات بعد از اطلاعیه های مکرر در سال 1384 به مبلغ  818,673  افغانی و در سال 1385 مبلغ  4,913,812 افغانی جریمه نقدی شده اند.

معرفی تکنالوجی اطلاعاتی:
به منظور ارتقای سطح فعالیت داخلی و خارجی د افغانستان بانک طی دو سال گذشته به انکشافات بهتری نایل شده است. طی سال 1384 نصب سیستم مخابراتی بیگن جهت انتقالات پولی و راپور دهی نماینده گیهای بانک با مرکز و عکس آن فعال شده است. و در سال در سال 1385 اتصال مرکز با شش زون ولایتی د افغانستان بانک توسط سیستم مخابراتی VSAT و همچنان نصب تیلیفونهای کمپیوتری WAN که ارتباط مخابراتی د افغانستان بانک را با تمام نمانیده گیهای بانک مصئون تر و نازلتر ساخته است صورت گرفته است.

در بخش قوانین و مقررات بانکی:
د افغانستان بانک در عرصۀ قوانین و مقررات طی دو سال اخیر به دستاورد هایی نایل شده است که در سال 1384 مقررات و تعدیلات ذیل در مقررات و قوانین از طرف شورای عالی د افغانستان بانک تصویب شده است:

• مقررۀ استخدام و محدودیتها بعد از استخدام کارمندان
• مقررۀ لیلام اسعار خارجی
• تعدیلات در مقررۀ ذخیره بانکهای تجارتی
• تعدیلات در قانون بانکداری افغانستان بانک
• تعدیلات در قانون د افغانستان

در سال 1385 مقررات، قوانین و تعدیلات ذیل در مقررات و قوانین از طرف شورای عالی د افغانستان بانک به تصویب رسیده است:

• مقررۀ تسهیلات اسناد بهادار
• مقررۀ اخذ امانات تمویل ادارات و قرضه های کوچک
• مقررۀ خریداری های د افغانستان بانک
• تعدیلات ضمیموی در مقررۀ مسئولیتهای ادارات مالی
• تعدیلات در مقررۀ تقسیم دارایی ها
• تعدیلات در مقررۀ تهیه کننده گان خدمات پولی
• قانون معاملات تضمینی
• قانون رهن
• قانون اسناد قابل معامله

دربخش ستراتیژی وپلانگذاری:

• تطبیق ریفورم پروسه PRR درسطح شعبات مرکز ونماینده گی های ولایات
• ایجاد دفتر ناظرکُل، مشاوریت حقوقی، مدیریت عمومی امنیت  وزونهای هفت گانه وتوظیف کارمندان به اساس رقابت آزاد
• ایجاد وفعال ساختن نمایندگی د افغانستان بانک در ولایت دایکندی
• اخذ منظوری برای ایجاد  نماینده گیهای د افغانستان بانک درگمرک جاجی میدان، گمرک غلام خان و گمرک ولایت نیمروز
• خریداری یک سیستم کمپیوتری تحت کمک USAID جهت عصری ساختن فعالیتهای محاسبوی و عملیاتی د افغانستان بانک
• ایجاد کلنیک صحی  برای کارمندان دافغانستان بانک
• معرفی تشکیل جدید اداری که ازطرف کمیته منابع بشری درحال ساختار است که تحولات مهمی را در اجرات بانک مرکزی و سطح زنده گی مامورین و کارمندان د افغانستان بانک به وجود خواهد آورد.
• تغییر سیستم حاضری به سیستم  حاضری کمپیوتری

در بخش ظرفیت سازی:
بعد از ایجاد مرکز آموزشی د افغانستان بانک در سال 1384، کورسهای آموزشی از طریق استادان مجرب داخلی و خارجی در عرصه های مختلف بانکی، اقتصاد، منجمنت، مروری بر وظایف بانک مرکزی، لسان انگلیسی، کمپیوتر و سایر بخشها غرض بلند بردن سطح ظرفیتهای مامورین بانک تهیه شده است.

طی سال 1384 به تعداد 88 برنامۀ آموزشی برای 1733  تن از مامورین د افغانستان بانک و بانکهای تجارتی در داخل کشور دایر شده است و تعداد برنامه های آموزش در خارج از کشور شامل 16 برنامۀ آموزشی بوده که به تعداد 102 تن از مامورین د افغانستان بانک از آن مستفید شده اند.

طی سال 1385  به تعداد  170 برنامۀ آموزشی برای 1799 تن از مامورین د افغانستان بانک و بانکهای تجارتی در داخل کشور دایر شده است و  برای 62 تن از کارمندان د افغانستان بانک تریننگ های خارجی داده شده است.

در مورد همکاری های تخنیکی وتدویر برنامه های آموزشی در خارج از کشور با 5 بانک مرکزی منطقه مانند بانک مرکزی پاکستان، ایران، هندوستان، امارات متحدۀ عربی و مالیزیا تفاهم نامه های همکاری عقد شده است و قرار است تفاهم نامه یی در مورد با بانک مرکزی ترکیه نیز عقد گردد.

در عرصۀ بازسازی و نوسازی ساختمانهای د افغانستان بانک:
در عرصه بازسازی و نوسازی، د افغانستان بانک به دستاوردهای ذیل نایل شده است:

• بازسازی تعمیر د افغانستان بانک در مرکز
• نوسازی دو تعمیر جدید سه منزله در محوطۀ تعمیر د افغانستان بانک در مرکز
• نوسازی 2 نماینده گی ولایتی به همکاری وجوه مالی تیم PRT
• بازسازی یک نماینده گی ولایتی به همکاری وجوه مالی تیم PRT
• بازسازی 9 نماینده گی ولایتی از بودجه د افغانستان بانک

عواید:
د افغانستان به صفت بانک مرکزی کشور دارای بودجۀ مستقل خود بوده که مصارف سالانه آن از عواید آن تمویل می گردد. عواید د افغانستان بانک طی دو سال اخیر قرار ذیل بوده است:

نوع عواید	مبلغ به افغانی در 1384	مبلغ به افغانی در 1385
عواید پیش بینی شده	1.8 ملیارد	2.5 ملیارد
عواید تحقق یافته	2.2 ملیارد	2.9 ملیارد

انکشافات متفرقه:
بسا انکشافات درعرصه های دیگرنیز قابل توجه می باشند مانند:

• سیستم بانکداری اسلامی در افغانستان ایجاد شده و بانک الفلاح منحیث یک بانک تجارتی با ارایه خدمات بانکی مطابق شریعت اسلامی شروع به کار نموده که خدمات آن شامل حسابات جاری (به دالر امریکایی و افغانی)، حسابات پس انداز (دالر آمریکایی - مضاربه)، امانات میعادی (مضاربه) و تبادله بالمقطع پولهای ارسالی از خارج میباشد.
• قسمیکه قبلاً اشاره شد د افغانستان بانک فعلاً یک ادارۀ معلومات ما لی (FIU ) را ایجاد نموده است که این اداره یک سیستم گزارش دهی در مورد معاملات بزرگ پولی (LCTR ) و معاملات مظنون را ایجاد نموده است و سیستم گزارش دهی انتقال پول خارج از مرزهای کشور توسط این اداره نیز در حال ایجاد شدن می باشد. ادارۀ معلومات مالی با ارگانهای بین المللی همکاری داشته و توانسته است عضویت گروپ آسیا پسفیک (Asia Pacific Group ) را در قسمت تطهیر پول و همچنان عضویت Observer Status را در گروپ آسیا اروپا دفتر IMF نیز کسب نماید.
• افغانستان شروع به اشتراک درمجالس گروپ 24 (G-24 ( کشور های رو به انکشاف نموده است.
• افغانستان همچنان شروع به اشتراک درمجالس سارک فنانس (SARCFINANCE ( که یک ارگان مالی مربوط انجمن کشور های جنوب آسیا می باشد نموده است.
• اخیراً افغانستان عضویت GDDS (سیستم انتشارمعلومات عمومی) صندوق جهانی پولIMF را کسب نموده که بر اساس آن معلومات مربوط به اقتصاد افغانستان در ویب سایت (Website ) این اداره نیز  قابل دسترس می باشد.

پروژهای د افغانستان بانک طی چند سال آینده:
1.  ایجاد ستراتیژی انکشاف سکتورمالی
2. تقویۀ ظرفیت نظارتی د افغانستان بانک
3. ایجاد یک چارچوب کاری قوی برای تطبیق قانونهای مبارزه علیه تطهیر پول و تمویل تروریزم
4. ایجاد تسهیلات آموزشی در بخش سکتور مالی یا ایجاد انستیتوت تجارت و بانکداری
5. ادارۀ معلومات کریدت یا اعتبارات
6. دفتر ثبت تضمینات جایدادهای منقول
7. ایجاد یک تربیونال یا کمیسیون حل منازعات مالی
8. ایجاد یک موزیم پولی در داخل د افغانستان بانک

مرجع: د افغانستان بانک