ربا چیست و به چه معامله ای ربا می گویند، و آیا وامهای بانکی که دارای بازپرداخت با چند درصد سود است رباست؟ آیا وام گرفتن با بهره از بانکهای اسلامی هم ربا محسوب می شود؟ آیا ربا فقط برای ربا خوار حرام شده یا برای ربا دهنده هم هست؟
پاسخ:
ادامه مطلب ...اخبار جدید وضعیت اقتصادی جهان و افغانستان:
در وبلاگ مشاور اقتصاد
پس از گذشت چهار سال از اجرای سیاستهای جدیداقتصادی در افغانستان و وارد کردن اصلاحات در این عرصه، هماکنون شماری از کارخانههای تولیدی کشور در آستانه ورشکستگی قرار گرفتهاند.
اینک ما به مقایسه جامعه شناسی اقتصادی و روند های کلی علم اقتصاد می پردازیم تا ویژگیهای نظرگاه جامعه شناختی اقتصاد را روشن سازیم.
در این راه از روش تطبیقی استفاده می کنیم. اما روش تطبیقی تنها موقعی مفید است که احتیاط های لازم را به خرج دهیم زیرا که دو حوزه تحقیق (جامعه شناسی اقتصادی و اقتصاد بسیار پیچیده تر از آن است که با مقایسه ای اجمالی روشن شوند:
در علم اقتصاد کلاسیک ها و نو کلاسیک ها سلطه خاصی داشته اند – به خاطر همین مساله است که باید مقایسه را با “روند های کلی یا مرسوم “ (mainstream) علم اقتصاد انجام دهیم – اما فرضیات پایه ( basic assumptions) ) کلاسیک ها و نئوکلاسیک ها در علم اقتصاد به انحاء مختلف تعدیل شده اند .
بطور مثال فرانک نایت ( (Knight 1921, 1985, pp 76-79 روشن کرده است که اقتصاد نوکلاسیک بر مقدماتی (premises) استوار است که طبق آن کنشگران اطلاعات کاملی دارند و آن اطلاعات آزاد و رایگان هستند. از آن زمان تا کنون علم اقتصاد سنت تحلیل بر اساس فرضیات ریسک (risk) و عدم قطعیت (uncertainty) را تحول داده است (برای مثال ، ر.ک.: ساندمو (Sandmo 1971) و داشتن اطلاعات هزینه در بر دارد ( برای نمونه استگلر Stigler 1961). بعلاوه قرائت های بیشماری از عقلانیت اقتصادی ((economic rationality - ) برای مثال سیمون (Simon 1982) که بر “برآورده کردن “ (satisficing) و “عقلانیت محدود شده“(bounded rationality) تاکید می کند - ظهور کرده اند. البته ریسک در اقتصاد مثبت است. (نگاه کنید به بحث گیدنز در باره ریسک و تقسیمات آن در کتاب جهان رها شده . )
کتاب مبانی اقتصاد طی مدت زمانی در حدود هشتسال تنظیم شده است و عمدتا حاصل تدریس درس مبانی اقتصاد توسط دکتر مسعود نیلی طی سالیان ذکر شده است. کتاب در هجده فصل تنظیم شده است. در فصول اول تا ششم بازارهای محصول، نیروی کار و سرمایه و نیز مبانی رفتار دولت مورد بررسی قرار گرفته و فصول هفتم تا هجدهم به حوزههای مختلف اقتصاد کلان اختصاص پیدا کرده است. کتاب حاضر دو گروه مخاطب را مورد هدف قرار داده است. گروه اول را دانشجویان رشته اقتصاد و گروه دوم را همه کسانی تشکیل میدهند که به فراگیری علم اقتصاد علاقهمندند. مطالب فصول مختلف کتاب به گونهای تنظیم شده است که مخاطبان عمومی نیز بتوانند از آن استفاده کنند. به ویژه تلاش شده است تا روابط ریاضی و چگونگی استخراج آنها در داخل کادرهای مشخص قرار بگیرند. به گونهای که بدون مراجعه به آنها نیز خواننده بتواند با حفظ پیوستگی، مطالب را دنبال کند. متن زیر چکیدهای از اهداف تالیف این اثر است.
در علوم انسانی و اجتماعی، انسان و رفتار او مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد. پس شایسته است ابتدا حداقل به طور خلاصه، خود انسان و ویژگیهای ذاتی او مورد مطالعه قرار گیرد تا مشخص شود که موضوع مورد مطالعه از چه ویژگیهایی برخوردار است. از این رو، بحث انسانشناسی و تبیین دیدگاههای هر مکتب دربارة آن، یکی از مباحث مقدماتی بسیار ضروری علم اقتصاد است. در این راستا، اقتصاد اسلامی نیز همسان مجموعة معارف اسلامی، دیدگاهی خاص دربارة انسان و ویژگیهای او دارد و بر این نگرش و دیدگاه کلی از انسان، بنا شده است.
نگرش هر مکتب اقتصادی به انسان، هم در تعیین اهداف و جهتگیریهای آن مکتب و هم در تعیین سیاستگذاریهای آن مکتب، نقش اساسی دارد. به طور کلی، عدم تبیین مباحث مبنایی یک مکتب اقتصادی هم موجب اضطراب تئوریک نظریهپردازان آن مکتب و هم موجب عدم ثبات و ناسازگاری سیاستگذاریها و راهبردهای اقتصادی اتخاذ شده از سوی آنان میگردد. بنابراین مطالعة ویژگیهای انسان از دیدگاه هر مکتب اقتصادی بسیار مفید است.
آدمیان درباره اقتصاد از زمانی فکر می کردند که درباره چگونگی مدیریت خانواده هایشان می اندیشیدند. در واقع ارسطو مطالعه امور اقتصادی یک شهر را به مطالعه مدیریت خانوار تشبیه می کرد. طی دو هزار سال میان ارسطو و آدام اسمیت، می توان تفکرات مربوط به مسائل اقتصادی را عمدتاً در زمینه مباحث پرسش های سیاستی یا اخلاقی یافت. به عنوان مثال فلاسفه اسکولاستیک پول و بهره را در بررسی های مربوط به عادلانه بودن «ربا» (بهره وام پولی) مورد نقد قرار داده اند و در قرن هفدهم، مباحث زیادی درباره سیاست تجارت خارجی وجود داشت. اقتصاد به عنوان یک رشته جداگانه تنها با این ایده شجاعانه قرن هجدهم پدیدار شد که «اقتصادهایی» وجود دارند. یعنی نظام های مستقل قانونمند (low-governed) از تعامل بشری مربوط به تولید، توزیع و مبادله وجود دارند. این دیدگاه هم اکنون به خوبی در کتاب «ثروت ملل» آدام اسمیت شرح داده شده است که بیشتر علم اقتصاد از آن به دست می آید.